Μικρό χρονικό μιας μεγάλης στιγμής της Ελληνικής Επανάστασης και της ευρωπαϊκής ιστορίας: εννιά μέρες πριν και δυο μέρες μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου μέσα από τη ματιά ενός εφήβου, του Μάρκου, του Γελεκτσή που σπρώχτηκε με τη βία στην ενηλικίωση εκείνες τις μέρες του Απρίλη του 1826.
“Με βάση τις μαρτυρίες αγωνιστών (κυρίως των Κασομούλη και Σπυρομήλιου), ακολουθούμε
τη ροή των γεγονότων που οδηγούν σε κλιμάκωση της πείνας, της απώλειας, της οδύνης, του
ηρωισμού, της αληθινής αθωότητας και συγχρόνως της μυθικής αγριότητας που βιώνουν οι ήρωες και οι ηρωίδες της Εξόδου. Όλα τα πρόσωπα εκτός από τον Μάρκο και τον Άγγελο είναι ιστορικά και πολλοί διάλογοι μεταφέρονται επί λέξει, όπως καταγράφηκαν. Ακόμα και ο παραμυθάς, ο Λιας, είναι υπαρκτό πρόσωπο.
Όσο για τους Γελεκτσήδες, τους εφήβους που σχεδόν όλοι έχασαν τη ζωή τους για τη λευτεριά, είναι για μένα οι πιο γενναίοι απ’ τους γενναίους. Θυμίζουν επικούς ήρωες μαγικών παραμυθιών που προχωρούν ίσια εμπρός σε δρόμους που δεν έχουν γυρισμό. Δε λιγοψυχούν ποτέ, δεν παραδίδονται ποτέ, δεν αυτοκτονούν. Σ’ έναν κόσμο που μεταλλάσσεται αλλά τα ανθρώπινα δεινά ζουν και βασιλεύουν, ας τους κρατήσουμε στη μνήμη μας. Όσο τους μνημονεύουμε, αυτοί παραμένουν ζωντανοί κι εμείς γινόμαστε πιο αυθεντικοί, πιο γενναιόδωροι, πιο θαρραλέοι, δηλαδή «ολοζώντανοι»”. Λ. Λ.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να προσεγγίσει κανείς το ανείπωτο. Να μιλήσει για την υπέρβαση των ορίων της ανθρώπινης κατάστασης. Για τις ακραίες στιγμές της ιστορίας, τον πόνο, για τη βεβαιότητα του θανάτου που καραδοκεί. Η Λίλη Λαμπρέλλη, στο βιβλίο της Έντεκα μέρες του Απρίλη 1826, σοφά και με μεγάλη τέχνη, επιλέγει μια στρατηγική αφήγησης που ενσωματώνει κατά τόπους τον τρόπο του μαγικού παραμυθιού και της γλώσσας που το εξιστορεί.
«Ήταν μια φορά μια πλωτή πόλη με τριάντα πύργους κι εφτά πύλες, χτισμένη ανάμεσα σε δυο λιμνοθάλασσες{…}. Μεσολόγγι, που πά’ να πει τόπος τριγυρισμένος από λίμνες». Η εναρκτήρια φόρμουλα της γραφής της, «Ήταν μια φορά…», βάζοντας τον μυθικό χρόνο ανάμεσα στα γεγονότα των έντεκα ημερών (εννιά μέρες πριν και δύο μέρες μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου) και στον αναγνώστη, διευκολύνει τον τελευταίο να ακολουθήσει την κλιμάκωση των δυσκολιών, των αβάσταχτων στερήσεων, της κακουχίας, να συνοδεύσει μέχρι τέλους τα πρόσωπα, να φτάσει μαζί τους στην κορύφωση της οδύνης. Να είναι εκεί. […] Από την πρώτη στιγμή της εξιστόρησης και ενώ ο θάνατος παραμονεύει παντού, σε περιλούζει ταυτόχρονα, σε ζεσταίνει με την ανάσα του, ο ήλιος της ζωής. Οι πρωταγωνιστές βαδίζουν προς την έξοδο με την επίγνωση του θανάτου, λαχταρώντας διακαώς, αγαπώντας παράφορα, τη ζωή. Τη ζωή όπως την εννοούν. Με ελευθερία, πλήρως νοηματοδοτημένη. […]
Χριστίνα Φραγκεσκάκη, https://frear.gr/?p=30911&fbclid=IwAR2w9QqiWi7laFE3lK5-HbWI87N2B2xZQ6b9u08XAM-GhjFee8c2c9HAt68
Η συγγραφέας, Λιλή Λαμπρέλλη, μάς παρασύρει για τα καλά στην ατμόσφαιρα της πολιορκίας του Μεσολογγίου. Ανθρώπινοι οι ήρωες, καθημερινοί, γειωμένοι σε μια ζοφερή πραγματικότητα, δεν μιλούν βαρύγδουπα, δεν έχουν συναίσθηση του ηρωισμού τους και, ναι, φοβούνται. Ιστορικά πρόσωπα συμμετέχουν, ο Κίτσος Τζαβέλλας, ο Λιας ο Παραμυθάς, μπλέκονται με τους λογοτεχνικούς ήρωες, ακόμα και ιστορικοί διάλογοι μεταφέρονται επί λέξει. Το κείμενο ξεχειλίζει πίκρα και χιούμορ, απελπισία και αγωνιστικότητα, μαυρίλα και δίψα για ζωή. Στο τέλος του βιβλίου, στο επίμετρο, μαθαίνουμε για την όχι και τόσο γνωστή εφηβική ομάδα των γελεκτσήδων, των εφήβων αγωνιστών.
Θαυμάσια στην εικαστική αποτύπωση μικρών σκηνών, η Κατερίνα Βερούτσου, από τα πρόσωπα των αγωνιστών ως τις περίτεχνες πιστόλες τους.
Μαρία Καζάντη, Εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ
https://www.epohi.gr/article/38471/mathhmata-zohs-se-paidika-vivlia
