Ο ΜΕΓΑΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗΣ

Η ιστορία του Μεγάλου Ιεροεξεταστή, αν και είναι μόνο ένα επεισόδιο των “Αδελφών Καραμάζοβ” του Ντοστογιέβσκη, συγκέντρωσε την αποκλειστική προσοχή των φιλοσόφων, των θεολόγων, των πολιτικών και φυσικά των κριτικών. Ο προβληματισμός του εισέβαλε στον 20ό αιώνα με την ανατριχιαστική ορμή που εισέβαλαν οι απόψεις περί ευρωπαϊκού μηδενισμού του Nietzsche, ο οποίος ισχυρίστηκε πως το ‘γκρέμισμα’ όλων των αξιών θα καθορίσει την εφιαλτική μοίρα του ευρωπαίου ανθρώπου. Ο Ντοστογιέβσκη είδε με τρόμο αυτόν τον μηδενισμό να καλπάζει, πάνω στο θηρίο του ορθολογισμού και αντέταξε τη βαθιά, άλογη πίστη της Ορθοδοξίας στην εφιαλτική μοίρα του Ανθρώπου εν γένει. _x000D_
_x000D_
Οι διανοούμενοι του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα το διαισθάνονταν, αλλά μόνο λίγοι ψέλλισαν κάτι. Οι περισσότεροι αντιμετώπισαν το ζήτημα από την ηθική ή θεολογική πλευρά, αλλά το πραγματικό ζήτημα που θέτει ο Μέγας Ιεροεξεταστής δεν είναι θεολογικό – είναι πολιτικό. Τα ερωτήματα που θέτει σχετίζονται με την ικανότητα του ανθρώπου να οικοδομήσει μια δίκαιη ζωή. Πώς γίνεται αυτό; Με την πίστη ή με τη μεθοδευμένη επιβολή ιδεών; Με την αγάπη ή με τη βία; Από τις μάζες ή από τους ηγέτες; Από τον λαό ή από την εξουσία;