Η ΖΩΗ ΣΕ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ

Από μακρινούς και συχνά απόκρημνους δρόμους ξεκίνησε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος για να φθάσει στο πέρας των κειμένων που συνθέτουν τον τόμο αυτό – ένα πέρας που φυσιολογικά χωρίζει τη γη από τον ουρανό. Από τα χλωρά του νιάτα έστρεφε ορμέμφυτα την ύπαρξή του προς τα ψηλά και ορεγόταν τα μεγάλα. Επικίνδυνη όρεξη της ψυχής, όταν η περιπέτεια του ανθρώπου χαράζεται σε εύθρυπτες επιφάνειες. Την μαρτυρία αυτού του τανύσματος του συνειδητού όντος προς τα ύψη αποτυπώνει, πριν απ’ όλα στο ποιητικό του έργο -ένα έργο από τα πιο συνειδητά λυρικά έργα της νεοελληνικής ποίησης, όπου τα βιώματα πλάθονται με αισθήσεις και ριγηλές συνειδητοποιημένες διαισθήσεις σε λέξεις, αρμόζονται αρμονικά σε φράσεις και μέσα στον λεκτικό, κάποτε προφητικό θα έλεγα, ανασασμό, μ’ έναν παλμό λόγου ξάστερου που είναι της ποιητικής χάριτος ο μυστηριώδης λόγος, ο ποιητής αδράχνει μυστικά νήματα που, κατόπι, κρατεί στη χούφτα του σφιχτά για δεκαετίες ολόκληρες, τ’ ακολουθεί, για να καταλήξει στο πέρας του βιβλίου αυτού, όπου γνώση και πείρα στοχαζόμενη δίδουν στο πνεύμα του μια μελαγχολικήν αντιφεγγιά. […]
Έτσι, οι στοχασμοί του Πρώτου Κύκλου που στοιχειοθετούν την κορυφούμενη θρησκευτική αγωνία του συγγραφέα, εκφράζουν τον Θεό ως την έσχατη κατάφαση, ως την μόνη πειθώ, μέσα στην «απείθεια» ενός κόσμου της ματαιότητας (στοχασμοί 12 επ.) και μοιάζει να ξεκινούν από το δοκίμιο «Αγάπη» (1950) όπου, κι εκεί κι εδώ, η πειθώ του Θεού υποστασιοποιείται μέσα στο βιωματικό γεγονός της αγάπης (στοχ. 5).
Οι φιλοσοφικοί στοχασμοί του Δεύτερου Κύκλου ξεκινούν από την φοιτητική μαθητεία του Κωνσταντίνου Τσάτσου. Τότε, πιο τυπικοί, πιο συστηματικοί, πιο απρόσωποι, ανέρχονται στο βιβλίο αυτό σ’ ένα καταυγαζόμενο υπερώο, εκείνο που υποδηλώνει ο Αντόρνο όταν λέγει πως η φιλοσοφία, πριν γίνει απλή μεθοδολογία, ήταν η «θεωρία της δίκαιης ζωής». […] (Απόσπασμα από τον πρόλογο του Κ.Ε. Τσιρόπουλου)